EMPATİ YAPMAK
Bugün de “Empati Yapmak” diyelim.
Peki, empati nedir? Nasıl empati kurarız? Ne kadar başarılı oluruz?
Empati; karşımızdaki insanın duygularını, düşüncelerini veya bakış açısını anlamaya çalışmak, kendimizi onun yerine koyarak ne hissettiğini hissetmeye çalışmaktır. Bazıları bunu “Onu anlıyorum.” şeklinde düşünebilir. Oysa empati sadece anlamak değil, onun gibi hissetmeye de çalışmaktır.
Bazı insanlar, “Empati öğrenilebilir bir beceri midir?” diye düşünebilir.
Aslında bazı kişiler empatiye doğuştan daha yatkın olabilir. Ancak empati bir yetenek değil, geliştirilebilen bir beceridir. Karşımızdaki kişiyi dinleme, gözlemleme ve yargılamadan anlamaya çalışma gibi pratiklerle empati becerimizi güçlendirebiliriz.
Günümüzde insanlar, empati ile sempatiyi sıkça karıştırmaktadır. Bazen ben de duygularıma yenik düşüp gaflete kapılabiliyorum.
Empati ne demiştik? Karşımızdakinin duygularını anlamak ve paylaşmaktır.
Sempati ise, karşımızdakine acımak ya da onun için üzülmektir.
Sempati genelde üstten bakan bir tutum içerirken, empati daha yumuşak ve eşit bir bağ kurmamızı sağlar.
Yakın zamanda bir haber kanalında, çocukların empati yapma becerisini geliştirmek için bu konunun okullarda ders olarak verilmesi gerektiğine dair bir haber dinlemiştim. Bu konunun mutlaka önemsenmesi gerektiğini düşünüyorum.
Empatik Eğitim Alan Çocuklar:
Daha az kavga ederler.
Daha çok iş birliği yaparlar.
Arkadaşlık ilişkilerinde daha başarılı olabilirler.
Paylaşmayı, affetmeyi ve sırada beklemeyi daha kolay kavrayabilirler.
Kendi duygu ve düşüncelerini daha rahat tanımlarlar.
Karşısındaki kişileri daha iyi anlarlar.
Adaletsizlik karşısında duyarlı olurlar.
İnsanlara, hayvanlara ve doğaya karşı daha şefkatli davranırlar.
Çocuklara Empatiyi Nasıl Kazandırmalıyız?
Biz büyükler, çocuklarımıza empati konusunda rol model olabiliriz.
Davranışlarımızı gözlemleyerek çok şey öğrenirler.
Çocukla konuşurken onun seviyesine inin, yüz yüze konuşun (benim de en çok yaptığım budur).
Duygularını küçümsemeden, yargılamadan dinleyin.
Bol bol hikâye, roman ve şiir okumalarını sağlayabiliriz.
Karakterler üzerinden “Şimdi ne hissediyor?”, “Ne yapmalı?”, “Şair bu kıtada ne anlatmak istiyor?” gibi sorular sorarak empati kurmalarını teşvik edebiliriz.
Bir çocuğa kitap okumayı, yazı yazmayı, edebiyatı veya matematiği öğretebiliriz;
ama empatiyi öğrettiğimizde hem iyi bir öğrenci hem de iyi bir insan olacaklardır, kanısındayım.
“Empati, çocuğa verilebilecek en güçlü sosyal beceridir. Bu beceri, insan olmanın temelini oluşturacaktır.”
Biz Büyükler İçin Empati
Trafikte biri hatalı sollama yaptığında hemen sinirlenmek yerine:
“Belki bir yere yetişmeye çalışıyor. Ben dikkatli olayım yeter.” diyebilmek…
Bir markette ya da başka bir iş yerinde uzun süre sıra beklediğiniz de, kasiyer hâlâ nazikse:
“Kolay gelsin, bugün çok yoğunsunuz.” demek- bu, emeği görmek demektir.
Sıradayken birinin öne geçmesi durumunda:
“Belki çok acil bir işi vardır.” diye düşünmek…
Empati; kendi gözümüzden değil, karşımızdakinin gözünden bakabilmektir.
Empati; büyük şeyleri düzeltmeden önce, küçük şeyleri anlayabilmektir.
“Empati, karşındakinin ayakkabısıyla yürümek değil; onun ayakkabısıyla, onun yolunda, onun hızında yürümeyi denemektir.”
Empatide sabır da çok önemlidir.
Bu cümleyi sıkça kullanırım:
“Ne zaman hazır hissedersen, buradayım.”
Empatide sabırlı olmak, gerçek anlamda empati kurmanın olmazsa olmazıdır.
Sevdiğini, diliyle olmasa bile gözleriyle “evet” demesini beklemek…
Empati, duyguları içinde kaybolmuş birine el feneri tutmak gibidir. Bu da “Sessizliğin Adı” şiirimdeki gibi sabır ister.
Empati, insan ilişkilerinin karılmış harcı gibidir.
Anlaşıldığını hisseden kişi, yelkenlerini indirir, içini açar, güven duyar.
Ben bunu çok yaşamışımdır.
Sonuç Olarak
Empati, “haklı çıkmak” değil; “karşındaki kişiyle bağ kurmaktır.”
Çünkü empati, insanı insana yaklaştırır.
Sessizce, hissettirmeden ama derinden…
Bâkî selamlar.
